Lex ter Braak

1. Jonas Staal

Post-Propaganda

Post-Propaganda is het derde deel van de essayreeks van het Fonds BKVB. Het essay Post-Propaganda is geschreven door beeldend kunstenaar Jonas Staal. Uitgangspunt van zijn betoog is de diepgewortelde relatie tussen het kunstinstituut en de politiek, een relatie die door beide partijen ontkend wordt. Het kunstinstituut weigert daardoor zijn vermeende autonomie ter discussie te stellen en zijn functioneren te beschouwen vanuit politiek-ideologische belangen. Omgekeerd weigert de politiek haar onhoudbare neutrale positie ten opzichte van de kunsten op te geven, en blijft zij ondanks vergaande directe financiële en inhoudelijke bemoeienis het ideaal van een 'vrije' en 'onafhankelijke' kunst in stand houden. Daarmee ontkent de politiek haar directe verantwoordelijkheid en macht als feitelijke opdrachtgevers van het kunstinstituut. Een centrale vraag in het essay is wat nu precies de politieke belangen zijn die bemoeienis met de kunsten voortbrengt, en, daaraan gekoppeld: hoe functioneert de beeldende kunst vandaag de dag als propaganda-instrument van de politiek? Wat zijn de ideologische grondslagen die de hedendaagse kunst een gezicht moet geven? Jonas Staal wil met dit manifest de discussie over kunst en politiek verder aanzetten en pleit daarbij voor een wezenlijk gepolitiseerde kunst en een artificatie van de politiek. Zijn doel is beide partijen te verplichten zich de macht over de vorming, beleving en uitvoering van de democratie weer publiekelijk toe te eigenen en deze uit te dragen. Jonas Staal (1981) studeerde monumentale kunst in Enschede en in Boston. Zijn werk behelst interventies in de publieke ruimte, tentoonstellingen, lezingen en publicaties. In alle gevallen betrekt hij zich hierbij nadrukkelijk met politieke onderwerpen en ontwikkelingen.

1. Camiel van Winkel

The myth of Artisthood

Zoals het aura van het kunstwerk in de twintigste eeuw al talloze malen is afgebrand, maar keer op keer uit zijn as herrees, zo komen ook oude clichés over de visionaire kunstenaar en diens soevereine schepppingsdrang steeds weer terug, zij het in nieuwe, aangepaste vormen. Het kunstenaarschap is dus ook vandaag nog een mythe. Zit de kunstenaar per definitie gevangen in deze mythe? Is een gedemystificeerde kunstpraktijk voorstelbaar? Of heeft het kunstenaarschap zonder mythische lading geen toekomst? De oorspronkelijke Nederlandse versie van De mythe van het kunstenaarschap (2007) heeft in de jaren na verschijning bijgedragen aan het actuele discours over het hedendaagse kunstenaarschap. De oorspronkelijke tekst ligt in het verlengde van zijn lectoraat beeldende kunst aan de AKV|St.Joost, Avans University, 's-Hertogenbosch. Vijf jaar na het verschijnen van deze tekst blijkt ook vanuit het buitenland nog altijd belangstelling te bestaan voor het onderwerp. Dit leidde tot de gezamenlijke totstandkoming van deze Engelse uitgave met een nawoord van de auteur. Camiel van Winkel (1964) schrijft over beeldende kunst. Hij doceert kunsttheorie aan de Hogeschool Sint-Lukas in Brussel en is adviseur bij de Rijksakademie in Amsterdam. Voor zijn publicatie Moderne Leegte. Over kunst en openbaarheid (1999) ontving hij in 2000 de Jan Bart Klasterprijs voor de kunstkritiek, en in 2006 de Karel van Manderprijs van de Vereniging van Nederlandse Kunsthistorici. Ook schreef hij Het primaat van de zichtbaarheid (2005) en During the Exhibition the Gallery Will Be Closed. Contemporary Art and the Paradoxes of Conceptualism (2012). Deze Engelstalige publicatie is verschenen in een reeks essays van het Mondriaan Fonds.

1. Lex ter Braak

Levensvormen

E-book

Levensvormen is een sprankelende fragmentatiebom van verhalen, een boek dat zich niet in één hokje laat onderbrengen. Een Duitse schrijver en een Nederlandse kunstenaar ontmoeten elkaar op hun beider zoektocht: hoe leg je de veranderlijke wereld vast in kunst? Als vanzelf begint er een intuïtieve en veelsoortige verzameling te groeien, variërend van bomen en bladeren tot foto's, geschiedenissen, taal en poëzie. Het 'verzamelen van de wereld' zorgt voor een collectie persoonlijke, zeer uiteenlopende verhalen, fragmenten en vondsten, in ruig verband. Over de verloren tuinen van Heligan, de vleermuisbom die Japan op de knieën moest krijgen, over koning Midas en de eiken van Joseph Beuys, het verkennen van het onzichtbare en tochten van diepzee tot hooggebergte. Lex ter Braak wisselt in Levensvormen af tussen het feitelijke en dichterlijk, en laat zien dat de Nederlandse literatuur een schrijver rijker is.

1. Lex Ter Braak

Fransje Killaars

1. Camiel van Winkel

De mythe van het kunstenaarschap

E-book

Zoals het aura van het kunstwerk in de twintigste eeuw al talloze malen is afgebrand, maar keer op keer uit zijn as herrees, zo komen ook oude clichés over de visionaire kunstenaar en diens soevereine scheppingsdrang steeds weer terug, zij het in nieuwe, aangepaste vormen. Het kunstenaarschap is dus ook vandaag nog een mythe. Zit de kunstenaar per definitie gevangen in deze mythe? Is een gedemystificeerde kunstpraktijk voorstelbaar? Of heeft het kunstenaarschap zonder mythische lading geen toekomst? Camiel van Winkel is kunsthistoricus en schrijft over hedendaagse kunst en film. Hij doceert kunst en kunsttheorie aan LUCA School of Arts/Sint-Lukas Brussel. Van zijn hand verschenen eerder de boeken 'Moderne leegte. Over kunst en openbaarheid' (1999), 'Het primaat van de zichtbaarheid' (2005) en 'During the Exhibition the Gallery Will Be Closed. Contemporary Art and the Paradoxes of Conceptualism' (2012). Samen met Joke Robaard publiceerde hij in 2018 de omvangrijke studie 'Archive Species. Bodies, Habits, Practices'.