Architectuur

1. Peter de Waard

Alles moet weg!

De babyboomers en generatie X deden opeens niet alleen de noodzakelijke boodschappen meer, maar gingen shoppen, funshoppen zelfs. De winkels profiteerden ervan. Opeens werden er talrijke ketens uit de grond gestampt. De single van ABBA en de cd van Dire Straits kochten we bij Free Record Shop, de eerste hifi-installatie bij Wastora of Harense Smid, de schoolagenda bij V&D;, de spijkerbroek bij VET, het eerste communiepakje bij Kreymborg, de plussize kleding bij Miss Etam, de baljurk bij De Bonneterie en het bestek bij Hoyng. De Gruyter had zijn gratis snoepje van de week en C1000 zijn formule. De winkelstraten floreerden en de verhuurders van panden liepen binnen. Maar nu is het tij gekeerd en dreigen de winkelstraten spookholen te worden door de opkomst van webshops, vergrijzing en consuminderen. Alles moet weg! schildert de lotgevallen van 25 winkelketens die opkwamen, de consumenten betoverden met een gouden formule en inmiddels weer ter ziele zijn gegaan. Vele jaren waren zij een vertrouwd gezicht in de winkelstraat. Inmiddels hebben ze plaatsgemaakt voor koffiecorners, broodjeszaken, nagelstudio’s, stroopwafelwinkels en fitnesscentra. Peter de Waard is columnist van de Volkskrant.

1. Natalie Dubois
2. Jessica van Geel

Rietveld Schröderhuis

Het officiële boek ter gelegenheid van honderd jaar Rietveld Schröderhuis vertelt het verhaal van twee geliefden en radicale vernieuwers in de moderne architectuur: Truus Schröder en Gerrit Rietveld "Het idee van het huis zo te bewonen kwam in principe van mij." — Truus Schröder Rietveld Schröderhuis – Een biografie van het huis vertelt het verhaal van het iconische huis en zijn makers: Truus Schröder (1889−1985) en Gerrit Rietveld (1888−1964). De bouw van het huis, de ontwerpen van“Schröder & Rietveld Architecten”, de oorlogsjaren, de verbouwingen en de talrijke familiefeestjes: deze rijkgeïllustreerde publicatie brengt het kleurrijke leven in het eigenzinnige Rietveld Schröderhuis terug. Behalve talloze, niet eerder gepubliceerde foto’s, tekeningen, ontwerpen en brieven geeft het boek een diepgaand inzicht in de samenwerking van Rietveld en Schröder en hun gedeelde ambitie om de traditionele (binnenhuis)architectuur radicaal te veranderen. Uit het onderzoek van auteurs Natalie Dubois en Jessica van Geel komt bovendien overtuigend naar voren dat de rol van Truus Schröder groter is dan tot nu is aangenomen. Schröder was als begaafd ontwerper veel meer dan de ‘muze’ van Gerrit Rietveld. Haar creatieve visie blijkt cruciaal voor hun gezamenlijke projecten. Met de speciaal op het huis afgestemde vormgeving van Irma Boom is deze uitgave een eerbetoon aan het wereldberoemde huis dat in 1924 werd gebouwd en ook vandaag nog altijd inspireert. Rietveld Schröderhuis – Een biografie van het huis is een toegankelijk en onmisbaar naslagwerk voor liefhebbers van moderne architectuur, kunstgeschiedenis én revolutionair lef. Deze publicatie verschijnt naar aanleiding van het honderdjarige jubileum van het Rietveld Schröderhuis, in samenwerking met het Centraal Museum in Utrecht.

1. Marjolein van Eig

De Ruimtes

We denken niet genoeg aan trappenhuizen, in de meeste uitvaartcentra wil je niet dood gevonden worden en waar in de politiek zijn er nog grote gedachten over de inrichting van ons land te vinden? De gebouwde omgeving lijkt te zijn verworden tot een optelsom van functionele, financiële en pragmatische overwegingen. Wat is er gebeurd met het geloof in de vooruitgang en de krachtige rol die architectuur hierin kan spelen? ‘De Ruimtes’ bundelt ruim 30 spraakmakende teksten die architect Marjolein van Eig schreef voor Architectenweb. Het verhaalt over ruimtes in de breedste zin van het woord; over persoonlijke ruimte, politieke ruimte, materiële ruimte en architectonische ruimte. Kleine en grote ruimtes worden besproken; van het geluid van een dichtslaande deur tot het wonder van een knik in de straatwand tot de invloed van klimaatverandering op het landschap. De gebouwde ruimte is voor Van Eig een oneindige bron van verwondering, frustratie en fascinatie. “In ‘De Ruimtes’ neemt Marjolein Van Eig je op sleeptouw in haar leven als architect. Doorspekt met persoonlijke anekdotes en brede culturele referenties, is de bundel een fijnproeverij voor wie de culturele en maatschappelijke opdracht van architectuur omarmt.” Sofie de Caigny, voormalig directeur Vlaams Architectuurinstituut “Met haar scherpe observaties laat Marjolein van Eig je kijken naar de ruimtes waarin we leven. Na het lezen kun je het niet meer niét zo zien. Die zeldzame kwaliteit hebben de teksten.” Michiel van Raaij, hoofdredacteur Architectenweb: ‘De Ruimtes’ is het vervolg op het succesvolle boek ‘Het Detail’. ‘De Ruimtes’ is wederom een schatkist aan observaties en gedachten, voor een ieder die geïnteresseerd is in de gebouwde omgeving.

Icoon in de steigers

Restauratie van een Utrechts stadsicoon Een eeuw na afronding van de vorige grote restauratie was de Utrechtse Domtoren toe aan groot onderhoud. Wat komt er anno 2024 bij kijken wanneer een grootschalig binnenstedelijk maar vakspecifiek restauratieproject moet worden opgetuigd? Icoon in de steigers doet verslag van de restauratie van de Domtoren, die werd voorbereid vanaf 2016 en uitgevoerd tussen 2020 en 2024. De organisatie van het project, de onderzoeken die zijn gedaan, de plannen die zijn geschreven en de uitvoering van de werkzaamheden vormen de kern van het boek over deze restauratie. Veel werkzaamheden hadden betrekking op het natuursteen aan de toren. Vandaar dat juist dit materiaal, maar ook het steen- en beeldhouwwerk dat hiervan gemaakt is en de herstelwerkzaamheden die er aan werden verricht, uitvoerig in dit boek worden besproken. Ook over de restauratie van het glas-inlood, de leibedekking en het metselwerk aan de toren wordt verslag gedaan.

1. Wouter van Elburg

Met de deur in huis

Architectuurhistoricus Wouter van Elburg deed onderzoek naar de ruimte achter Nederlandse voordeuren: de entree. Zijn gedachte was dat deze ruimte een rol speelt in hoe een huis verder is ingedeeld. Op basis van 2500 plattegronden van huizen tussen 1550 en 1950 identificeerde hij acht verschillende entreeruimtes. Voor het onderzoek werd gekeken in de woonhuizencollectie van Vereniging Hendrick de Keyser én, uit oogpunt van representativiteit, naar woonhuisplattegronden die bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) te vinden zijn. Rijksmonumenten, maar ook een groot aantal afgebroken panden. Acht varianten werden vastgesteld: de entreeruimte met nevenfuncties (zoals huizen waar je in de woonkamer of keuken binnenkomt), het tochtportaal, het voorhuis, de vestibule, de gang, de dwarsgang, de hal en de trappenhuis-entree. Typologisch plattegrondonderzoek naar ruimtes (zogeheten ‘ruimtetypen’) biedt een verdieping en aanvulling op bestaand inzichten over constructies, materialen en huistypen van historische Nederlandse woonhuizen. Het bestuderen van plattegronden, en dan met een nadruk op de verschijningsvorm van afzonderlijke ruimtes, is in de architectuurgeschiedenis een nieuw onderzoeksgebied.

1. Gideon Spanjar
2. Frank Suurenbroek
3. Patrick Limpens

Nature-inclusive Urban Development