History

1. Ruud Abma

Nijmegen historische grond

Wie door Nijmegen loopt of fietst, voelt aan den lijve dat de stad reliëf heeft. De stad helt van oost naar west, loopt steil af naar de Waal en de Ooij, en biedt op allerlei plaatsen verrassende uitzichten. In dit boek worden de geografie en de geschiedenis van Nijmegen en omgeving in samenhang gepresenteerd, met een veelheid aan kaarten en ander beeldmateriaal. De lezer wordt aan de hand van markante locaties meegenomen door twintig eeuwen geschiedenis van Nijmegen. Doorgewinterde Nijmegenaren krijgen hun stad op een nieuwe manier in beeld en voor nieuwkomers is het een aantrekkelijke manier om Nijmegen te leren kennen. Op welke wijze is in het huidige Nijmegen het verleden nog zichtbaar? Ruud Abma (1951) schreef eerder over de geschiedenis van Nijmegen in Stad aan de Waal (1984) en de Nieuwe Historische Atlas van Nijmegen (2018).

1. Marcel van Engelen

De stad

‘Dit is de Amsterdamse geschiedenis die hoognodig geschreven moest worden. Over mensen, stenen en de stad van nu. Wat een fascinerend verhaal!’ Aan het begin van de jaren tachtig was Amsterdam er slecht aan toe. Het straatbeeld werd getekend door vervallen panden en verslaafden. De werkloosheid liep op. Inwoners vertrokken massaal, kantoren verdwenen uit de binnenstad. Tien jaar later was de leegloop voorbij. De economie trok aan en gaandeweg vond Amsterdam een nieuwe toekomst. Wijken verbeterden, fabrieken werden creatieve broedplaatsen, yuppen arriveerden, gezinnen wilden er weer wonen. Maar de laatste jaren trekt Amsterdam zoveel mensen, bedrijven en geld dat een nieuwe crisis is ontstaan. Een ‘crisis van succes’ – waarin woningnood, toerisme en economische ongelijkheid de stad voor velen onbetaalbaar en ontoegankelijk maken. In De stad laat Marcel van Engelen zien welke krachten, ideeën en mensen Amsterdam maakten tot de stad die het nu is – van het dieptepunt tot vandaag. In een boek vol kleurrijke personages – wethouders, architecten, activisten, wetenschappers, bewoners en café-eigenaren – vertelt hij hoe Amsterdam van wijk tot wijk veranderde, weer tot bloei kwam en voor nieuwe uitdagingen kwam te staan.

1. Sandra Langereis

Machineman

1. Amitav Ghosh

De vloek van de nootmuskaat

Wat heeft de strijd om het monopolie op de handel in de muskaatnoot te maken met de hedendaagse klimaatverandering? Amitav Ghosh’ boek herleidt onze hedendaagse planetaire crisis terug tot de ontdekking van de Nieuwe Wereld en de zeeroute naar de Indische Oceaan. In de handen van Ghosh wordt het verhaal van de nootmuskaat een parabel voor onze milieucrisis die onthult hoe onze welvaart altijd afhankelijk is geweest van aardse materialen zoals specerijen, thee, suikerriet, opium en fossiele brandstoffen. Hij laat zien dat de huidige mondiale problemen het resultaat zijn van een mechanistische kijk op de aarde, waar de natuur alleen bestaat als een grondstof die mensen voor hun eigen doeleinden kunnen gebruiken, in plaats van een eigen kracht. Door discussies over de geschiedenis van de VOC en het kolonialisme te verweven met de klimaatcrisis en de spiritualiteit van oorspronkelijke gemeenschappen geeft dit boek scherpe kritiek op een ideologie die in het Westen nog steeds dominant is.

1. René van Stipriaan

Afscheid van het oude Nederland

Na decennia waarin Nederland bloeide, braken omstreeks 1980 jaren aan waarin het opeens anders moest. De verzorgingsstaat was te groot: nutsbedrijven werden geprivatiseerd, de sociale vangnetten werden minder stevig. Niet iedereen deelde meer mee in de weelde. Het populisme bleek vervolgens een electoraal wondermiddel voor politieke avonturiers en bleef groeien. Na de verkiezingen van 2023 kwamen populisten zelfs in het middelpunt van de macht. De rechtsstaat, de cultuur, de wetenschap, de journalistiek, de economie en niet te vergeten vele duizenden immigranten worden er rechtstreeks door bedreigd. In Afscheid van het oude Nederland analyseert René van Stipriaan de diepere oorzaken van de ontevredenheid en de onverdraagzaamheid. Hij maakt pijnlijk duidelijk dat Nederland het niet meer alleen kan redden: de wereld is – door globalisering, digitalisering en doorgeschoten belangenpolitiek – zo complex en zo bedreigend dat we verbinding moeten zoeken met anderen die een beschaafde weg uit de chaos willen vinden. Afscheid van het oude Nederland beschrijft bovendien een politieke cultuur die zichzelf en de bevolking in het ongerede heeft gebracht. Dat het uur van de waarheid komt op een moment dat de wereld in brand begint te vliegen, maakt het niet eenvoudiger om hier iets aan te doen. Maar het zal moeten.

1. Jo Berden
2. Diederik Schönau

Verborgen vensters op Nijmegen

De ramen van Joan Collette in het Nijmeegse Stadhuis Op 17 april 1942, midden in de Tweede Wereldoorlog, werd de nieuwe raadzaal van het stadhuis in Nijmegen geopend. In deze zaal bevonden zich tien monumentale gebrandschilderde ramen, aangeboden door de Nijmeegse burgerij aan het stadsbestuur. Elk raam bestaat uit zes vensters die gebeurtenissen, tradities, thema’s, personen en monumenten uit de Nijmeegse samenleving en geschiedenis laten zien. Deze ramen zijn het belangrijkste niet-religieuze werk van de Nijmeegse kunstenaar Joan Collette. Ze vormen ook binnen Nederland een uniek artistiek en historisch kunstwerk. Bij het bombardement van Nijmegen op 22 februari 1944 werden de ramen zwaar beschadigd, maar Collette heeft alle ramen weer in hun oude luister kunnen herstellen. Eind jaren zeventig werd de raadzaal gesloopt en kregen de ramen een plaats in de gangen van de nieuwbouw. Daar leiden ze nu een verborgen leven, onzichtbaar voor de bevolking die deze ramen veertig jaar eerder had aangeboden. Deze boekuitgave bevat een reconstructie van de oorspron kelijke opzet van de ramenmet een geactualiseerde bespreking van alle zestig vensters. Het boek vormt hiermee, 82 jaar na de oplevering, de eerste voor iedereen toegankelijke en blijvende presentatie van dit bijzondere kunstwerk.