Marcel Möring in gesprek

'Aan het eind van de dag' - Nelleke Noordervliet

Katharina Mercedes Donker, ex-minister en auteur van twee bestsellers over politiek en de rol van de vrouw, krijgt het verzoek mee te werken aan haar eigen biografie. Ze wil niet. Ze voert een aantal weerspannige gesprekken met haar aspirant-biografe, maar herinneringen dringen zich steeds meer aan haar op. Wat wil ze per se niet kwijt aan de biografe? Wat is te persoonlijk? Wat is te pijnlijk?

In een reeks sleutelscènes voert Nelleke Noordervliet haar hoofdpersoon terug naar de jaren zeventig-tachtig, naar Suriname en de DDR. Katharina Donker kijkt naar haar rol als dochter, echtgenote, vriendin, politica, publiek figuur. En moeder. Ze ontmaskert leugens en illusies die zij en haar generatiegenoten hebben aangehangen en maakt de rekening op van een leven van goede bedoelingen en tragische uitkomsten.

Geschreven met de analytische blik van een historicus, met psychologische finesse en ironisch stoïcijns zelfinzicht, is Aan het eind van de dag een grootse roman over ouder worden, falen en doorleven. 

 © Annaleen Louwes

NELLEKE NOORDERVLIET (1945) studeerde Nederlands in Leiden en Utrecht en was een tijdlang actief in de gemeentepolitiek (PvdA) in Monster. Rond 1980 begon ze aan een fictief dagboek van Multatuli’s eerste vrouw, barones Everdina Huberta van Wijnbergen. Het boek verscheen uiteindelijk in 1987 als Tine of De dalen waar het leven woont. Meteen werd Noordervliet erkend als een van de belangrijkste hedendaagse Nederlandse schrijvers. Haar werk werd een paar maal genomineerd en in 1994 ontving ze de Multatuliprijs voor De Naam van de Vader. Bij uitgeverij Augustus verschenen van haar de roman Pelican Bay (2002), de verhalenbundel Mevrouw Gigengack. Uit het leven van een dame (2004) en de essaybundel Een plaats voor de geestdrift (2004). In februari 2005 publiceerde zij Altijd roomboter, een mengeling van memoire, geschiedschrijving, fictie en essay, dat elf drukken beleefde en waarvan er meer dan 30.000 exemplaren werden verkocht. In april 2006 verscheen Veeg teken, twee jaar later verscheen Snijpunt. Haar nieuwste roman, Zonder noorden komt niemand thuis, verscheen in het najaar van 2009.

'Zijn eigen land' - Robbert Ammerlaan

‘Mijn eigen land’ noemde Harry Mulisch ooit zijn werkkamer aan de Leidsekade in Amsterdam, waar hij meer dan vijftig jaar heeft gewerkt en waar bijna zijn gehele literaire oeuvre is ontstaan. Het was zijn literaire laboratorium en het is de plek waar vrijwel alles uit zijn leven en werk ligt opgeslagen. Biograaf en uitgever Robbert Ammerlaan heeft als eerste ongelimiteerd toegang gekregen tot Mulisch’ eigen land: dagboeken en notitieboekjes, brieven van zijn ouders, agenda’s en dagboekaantekeningen van zijn vader, aanzetten tot nieuw werk, niet gepubliceerde verhalen en fragmenten, correspondentie van en met collega-schrijvers, brieven van en aan geliefden, schoolrapporten, tekeningen en foto’s.

Aan de hand van dit unieke materiaal reconstrueert Robbert Ammerlaan de belangrijkste gebeurtenissen en ontwikkelingen in leven en werk van Harry Mulisch: de relatie tot zijn ouders, het vertrek van zijn moeder, de oorlogsjaren, de dood van zijn vader, de ontdekking van zijn schrijverschap, zijn liefdes en vriendschappen, de totstandkoming van zijn belangrijkste werken, de verhouding tot zijn collega’s, de geboorte van zijn kinderen. Zijn eigen land is vooral een biografisch reisverhaal: het verslag van een ervaring, van een avontuurlijke zoektocht in Mulisch’ literaire laboratorium – een reis die nieuwe feiten aan het licht brengt, verklaringen oplevert, verrassende vondsten doet, onbetreden terrein verkent en onbekende schatten opdelft. Bij zijn leven was Harry Mulisch een opvallende, publieke figuur, die bewondering oogstte, maar ook antipathie opriep, die volop zichtbaar was, maar voor de meesten toch onbekend en ongrijpbaar bleef. Niet eerder kreeg de lezer zo’n intiem en openhartig beeld van de schrijver die onze literatuur zijn eigenzinnige, veelzijdige en organische oeuvre heeft geschonken.

 ‘Dit boek is geen biografie, geen literaire studie, geen poging om een groot en complex schrijverschap te analyseren. Het is geen wetenschappelijk werk, het is een boek voor lezers – en, naar ik hoop, niet alleen voor lezers van Harry Mulisch.’ – uit de inleiding, pagina 14

 © Stephan Vanfleteren

Robbert Ammerlaan (Pijnacker, 1944) was van 1999 tot 2012 directeur van De Bezige Bij, en richtte in 2014 de nieuwe uitgeverij Hollands Diep op.

'Berlijn - leven in een gespleten stad' - Piet de Moor

Dit keer gaat Piet de Moor in 'Berlijn – Leven in een gespleten stad' op zoek naar de ziel van Berlijn, een stad die als geen andere geleden heeft onder het geweld van de geschiedenis in de twintigste eeuw.

Door het lezen van dagboeken, romans en ooggetuigenverslagen, door gesprekken met historici, politici, schrijvers en journalisten slaagt de Moor erin een fascinerend beeld te geven van de geschiedenis van Berlijn vanaf Hitlers machtsovername in 1933 tot de val van de Muur in 1989. Hoe wisten de nazi’s het bruisende leven in de stad te vergiftigen? Met welke absurditeiten van het communisme werden de Oost-Berlijners in de DDR geconfronteerd, hoe verging het de stad na de Wende? Piet de Moor heeft een scherp oog voor de gespletenheid van het leven in de stad, voor de wijze waarop de tegenstellingen van de twintigste eeuw zich manifesteren in het dagelijkse leven van de Berlijners. Het resultaat is opnieuw een noodzakelijk, caleidoscopisch boek.

Bent u van plan om binnenkort naar Berlijn te gaan, lees dan dit boek. Bent u helemaal niet van plan om ooit naar Berlijn te gaan, lees dan zeker dit boek. Het is een magistraal historisch portret van de Duitse hoofdstad zoals zij geschokt en geschonden werd tussen pakweg de eerste Wereldoorlog en nu. Geert van Istendael in Nieuwe feiten, Radio Een (BE)

Historische hoofdstukken worden afgewisseld met avontuurlijke stadsverkenningen en ontmoetingen met bijzondere figuren (…) zoals het hoort in een doorleefde stadssaga krijgen niet alleen iconen als Willy Brandt of David Bowie de aandacht, maar ook de anonieme verliezers, de scharrelaars, drinkers en zwervers die Berlijn altijd zo barmhartig herbergde. Pascal Verbeken, De Standaard

De Moor gaat vooral op zoek naar hoe de tragedies van langer geleden hun sporen hebben nagelaten – de holocaust, het einde van de Duits-joodse cultuur in Midden-Europa, het communisme. (…) niet hapklaar, wel eigenzinnig, moedig en rijk. Jorn de Cock in De Standaard der Letteren over Schemerland

Hij zocht naar overblijfselen van de wereld die door de nazi’s en communisten genadeloos was vernietigd. Maar ook trachtte hij vat te krijgen op het leven onder de communistische dictatuur. Schrijvers hielpen hem daarbij. Hij las hun boeken en voor zover dat mogelijk was sprak hij met ze. En nu, na al die jaren, komen al die ervaringen bijeen in zijn verslavend mooie Schemerland. Michel Krielaars in NRC Handelsblad

Met zijn talent voor welgemikte, gebalde formuleringen staat De Moor in de Nederlandstalige letteren ondertussen op eenzame hoogte. Frank Hellemans in Knack over het notitieboek Lettergrepen

Piet de Moor (1950) is schrijver-journalist. Zijn recensies over de Midden-Europese literatuur zijn een begrip in Nederland en Vlaanderen. Hij woonde twee jaar in Berlijn en maakte diverse reizen door Rusland, Midden-Europa en de Balkan. Eerder verschenen van hem Uit de dode hoek. De metamorfose van Midden-Europa (1992), Een masker voor de macht. Over Ismail Kadare, schrijver in de dictatuur (1996, herziene uitgave 2005) en De Gelaarsde God. Stalin en de aura van de macht (2003), dat ook in het Duits verscheen bij Ammann Verlag (2006). In 2005 verscheen Schemerland. Stemmen uit Midden-Europa, een rijke verzameling aan interviews, bespiegelingen citaten en anekdotes uit Midden-Europa, die zeer goed door de pers werd ontvangen. December 2013 verscheen Lettergrepen. Literaire notities.

Marcel Möring