Marcel Möring interviewt Ernst Hirsch Ballin, Jessica van Geel en Bart van der Boom

Ernst Hirsch Ballin
Waakzaam burgerschap - Vertrouwen in democratie en rechtsstaat herwinnen

‘Waar dit boek over gaat, is de werking van ons constitutionele bestel. De waarden daarvan zijn de stem van burgers in de besluitvorming, de erkenning en bescherming van ieders rechten, en de beschikbaarheid voor burgers en bestuurders van expertise. Er zijn burgers met te weinig burgerschap en leiders met te zwak leiderschap, met als gevolg een gebrek aan aandacht voor tekortkomingen in de democratie en de rechtsstaat, en een gebrek aan vernieuwend elan. Wanneer waarschuwingen voor crises in de gezondheidszorg, cybersecurity, de internationale veiligheid of de betrouwbaarheid van bestuurlijke processen niet tijdig leiden tot extra inspanningen, wijst dat eveneens op een gebrek aan waakzaamheid. Dit boek richt zich tot hen die – als burgers of in publieke functies – willen dat het hier niet bij blijft. […] De waakzaamheid waartoe dit boek wil stimuleren betreft de grondslagen van de democratische rechtsstaat, die we immers zullen moeten versterken – ideëel, sociaal en economisch – om verdere ondermijning daarvan te voorkomen.’

Ernst Hirsch Ballin (1950) neemt in het voorjaar van 2022 afscheid als universiteitshoogleraar in Tilburg, waar hij onder meer Nederlands en Europees constitutioneel recht heeft gedoceerd. Tussen 1989 en 2010 vervulde hij politieke ambten, onder meer als minister en lid van de Eerste en Tweede Kamer. Hij was tevens hoogleraar Rechten van de Mens aan de Universiteit van Amsterdam. Ernst Hirsch Ballin is lid van de KNAW en heeft tal van rechtswetenschappelijke en politiek-wijsgerige publicaties op zijn naam staan.

Jessica van Geel
Truus van Lier - Het leven van een verzetsvrouw

Toen Jessica van Geel een paar jaar geleden een biografie over Truus Schröder, de bewoonster van het Rietveld Schröderhuis, schreef, kwam ze in een paar brieven buurmeisje Truus van Lier tegen, ‘het meisje met de vergeet-mij-niet-ogen’. Na de oorlog berichtte mevrouw Schröder verontrust: ‘Weet je wat Truus tijdens de oorlog heeft gedaan? Heb je gehoord wat er met haar is gebeurd?’ Truus van Lier. Het leven van een verzetsvrouw is het opzienbarende verhaal van een door de Duitsers geliquideerde verzetsheldin, dat verteld moet worden om de onzichtbare dappere vrouwen uit de oorlog nooit te vergeten.  

Bart van der Boom
De politiek van het kleinste kwaad - een geschiedenis van de Joodse Raad voor Amsterdam 1941-1943

De Nederlandse Joden werden tijdens de Duitse bezetting geïsoleerd van de rest van de maatschappij, in een getto zonder muren. Dat getto werd in opdracht van de Duitsers bestuurd door de Joodse Raad. Die begon zijn bestaan in februari 1941 met een oproep aan de Amsterdamse Joden om hun wapens in te leveren. De Raad preekte consequent gehoorzaamheid aan Duitse bevelen, ook toen in juli 1942 de deportaties begonnen. Wie bij de Joodse Raad werkte, was van die deportaties vrijgesteld, tot de zomer van 1943, toen ook zij werden afgevoerd. Het beleid van de Joodse Raad pakte dus desastreus uit, en na de oorlog had niemand er een goed woord voor over. ‘Joodse Raad’ staat tegenwoordig voor het ergste soort verraad – verraad van ‘eigen’ mensen, in een laffe poging zelf buiten schot te blijven. Dat oordeel is begrijpelijk, maar niet verhelderend. Tijdens de oorlog konden velen het bestaan en het beleid van de Joodse Raad billijken als de enige mogelijkheid om te redden wat er te redden viel.

Prijswinnend historicus Bart van der Boom reconstrueert het perspectief van de Joodse Raad, in een poging te begrijpen hoe goede bedoelingen de weg naar de ondergang plaveiden. Bart van der Boom (1964) doceert geschiedenis aan de Universiteit Leiden. Zijn vorige boek, ‘Wij weten niets van hun lot’. Gewone Nederlanders en de Holocaust werd bekroond met de Libris Geschiedenis Prijs.