Marcel Möring in gesprek

Indo
Een persoonlijke geschiedenis over identiteit
Marion Bloem

Na de onafhankelijkheid van Indonesië zijn ruim 300.000 mensen naar Nederland gekomen. Aan de hand van haar persoonlijke familiegeschiedenis schetst Marion Bloem wat een Indo is en wat de geschiedenis van de Indische Nederlander behelst. Ze relativeert de Indische identiteit en trekt gelijkenissen met andere landen met een mestiezencultuur. Wat is er zo waardevol aan die zogenaamde Indische cultuur en is er wel een Indische cultuur? Is het nodig om onszelf Indo te blijven noemen? In Indo wisselt Bloem herinneringen en gebeurtenissen af, en geeft ze een verfrissende, heel persoonlijke blik op de huidige samenleving waarin ‘identiteit’ steeds meer een issue lijkt te worden.

Marion Bloem werd geboren op 24 augustus 1952 te Arnhem als kind van Indische ouders. Haar jeugd werd gekleurd door de verhalen die haar familieleden (vader, opa, oma en verschillende ooms) haar vertelden over hun vaderland Indonesië. Deze vertellingen boeiden haar als klein meisje zo dat ze liever luisterde dan las.

Dat de auteur een voorliefde heeft voor vertellingen en voordrachten, blijkt wel uit het feit dat zij een groot aantal kinderboeken èn -films op haar naam heeft staan (de respectievelijke debuten uit 1977 zijn Waar schuil je als het regent en Feest). De verhalen hebben echter zijn uitwerking op Bloems héle literaire oeuvre. In haar romans is vaak sprake van een familiegeschiedenis die via mondelinge overlevering van de ene op de andere generatie over gaat; bijvoorbeeld in haar bestsellende debuutroman Geen gewoon Indisch meisje uit 1983, of Vaders van betekenis uit 1989.

Op ander gebied, met name de film, zit ze ook niet stil: in hetzelfde jaar als haar romandebuut, verschijnt Het land van mijn ouders, wat als een document bedoeld is, een standbeeld voor al die Indischen die voor een vaderland vochten dat ze niet kenden, en die zich hier in Nederland onbegrepen voelden. Deze film kreeg wekenlang uitverkochte zalen, wat voor een documentaire in Nederland opmerkelijk is. In het najaar van 2008 wist zij alle ogen op zich gericht met de verfilming van haar roman Ver van familie.

Ik heb niets tegen antisemieten, ik lééf ervan
Ischa Meijer
Samengesteld en ingeleid door Ronit Palache

Het leven van Ischa Meijer ging niet onopgemerkt voorbij. In zijn werk, waarin hij streed tegen hypocrisie en onwaarachtigheid, rekende hij genadeloos af met het verstikkende joodse milieu waaruit hij voortkwam. De eerlijkheid waarmee hij zijn omgeving beschreef werd door velen als schokkend ervaren, maar zorgde ervoor dat de naoorlogse generatie een stem kreeg. Tegenover de geheimtaal die er thuis gesproken werd, zette hij zijn eigen vocabulaire waarmee hij ‘de hele wereld te lijf ging om te demaskeren’. Zijn uitgangspunt: iedereen heeft iets te verbergen.

Ronit Palache toont aan de hand van Meijers werk hoe hij zich in diverse gedaanten uitsprak over de oorlog en de joodse identiteit: als nietsontziend interviewer die anderen liet zeggen wat hij zelf niet kon verwoorden, als dichter, schrijver, verslaggever en als columnist, via zijn alter ego De Dikke Man. Een groot deel van deze teksten werd niet eerder in boekvorm gepubliceerd.

Ronit Palache (1984) is journalist en werkt als hoofd publiciteit en rechtenmanager bij de literaire uitgeverij Prometheus. Samen met Volkskrant-journaliste Corine Koole interviewt ze maandelijks onbekende Nederlanders voor het programma Onbekend bemind in de Rode Hoed in Amsterdam, waar Het Parool een vaste serie van gemaakt heeft. Palache schrijft wekelijks in het Nieuw Israëlitisch Weekblad en werkte voorheen voor weekblad Elsevier en het radioprogramma Simek ’s nachts.

Wat is waar – wat de feiten je vertellen of wat je wilt geloven?
Wie ben je – een vrij individu, of zoek je houvast in de groep tegen de rest?

Steeds beter weten we hoe de mens in elkaar steekt. We weten waarom we geneigd zijn in hokjes te denken, waarom we liever verbroederen met mensen die op ons lijken dan met vreemden. En ook hoe gemakkelijk mensen gemanipuleerd kunnen worden, via sociale media en door politici.

In Mens/Onmens onderzoekt gelauwerd essayist en columnist Bas Heijne de twee grote obsessies van onze tijd: waarheid en identiteit. In een heldere stijl stelt hij de vragen waar het om gaat: hoe kunnen we solidair zijn in een wereld die steeds meer versplinterd is, waarin iedereen op zoek is naar iets groters en het algemeen belang het zo vaak aflegt tegen het eigenbelang?

Mens/Onmens is een scherp, persoonlijk essay over hoe je mens kunt zijn in een gepolariseerde wereld.

Bas Heijne (1960) is de auteur van essays als Onredelijkheid (2007), Moeten wij van elkaar houden (2011) en Onbehagen (2016). Hij is vast verbonden aan nrc Handelsblad. In 2017 kreeg hij de P.C. Hooft-prijs voor zijn gehele oeuvre.