De dinosaurus, van uitsterving tot ontdekking

De rockster van de paleontologie schijnt nieuw licht op de uitsterving van dinosauriërs.

Triceratops, Tyrannosaurus en Brachiosaurus… We kennen ze allemaal, maar toch weten we alleen wat hun botten over hen vertellen. Wat zou een oermens hebben gedacht bij het vinden van een dinosaurusskelet? En waarom fascineert hun massale uitsterving ons zo?

Paleontoloog Melanie During neemt ons mee door de geschiedenis van de dinosauriërs en hun onderzoekers en schijnt nieuw licht op het uitsterven van de dino’s. Zij ontdekte zelfs het (bijna) precieze moment waarop dat gebeurde. Eén lentedag, 66 miljoen jaar geleden, veranderde de koers van het leven op aarde voorgoed. Van het allereerste besef dat er zoiets als een dinosaurus heeft bestaan tot de nieuwste ontdekkingen in de paleontologie: De laatste lente van de dinosauriërs is hét verhaal van de reuzen die ooit onze aarde bevolkten.

‘Melanie is een van de rijzende sterren in de Nederlandse paleontologie. Ze legt al haar enthousiasme voor het vak in haar verhaal en sleept je in twee zinnen al mee naar een tijdperk van 150 miljoen jaar geleden.’ Gijs Rademaker, Dinocast

‘Een getalenteerde paleontoloog wier onderzoek een fascinerend beeld van de laatste dagen van de dinosauriërs schetst.’ Steve Brusatte, auteur van De opkomst en ondergang van de dinosaurus

Buat vertelt het levensverhaal van Henri de Fleury de Culan, heer van Buat, geboren in 1622, die opgroeit als page aan het hof van Oranje. Hij is bevriend met prins Willem II (gestorven in 1650) en diens zoon prins Willem III (geboren in 1650). In zijn pagetijd leert hij Gabriël de Sylvius kennen. Deze Sylvius reist met prinses Mary Stuart mee naar het Engelse hof, waar hij naar haar dood in 1661 overgaat in de dienst van koning Charles II.

Wanneer in 1665 de Tweede Engelse Zeeoorlog uitbreekt raakt Buat via zijn oude vriend Sylvius betrokken bij preliminaire onderhandelingen tussen de Republiek en Engeland. Met medeweten van raadpensionaris Johan de Witt wordt een briefwisseling opgezet tussen de beide landen. De Engelsen gebruiken deze briefwisseling echter ook om de anti-Republikeinse gevoelens in de Nederlanden aan te wakkeren.

In het boek Buat krijgt de lezer, net als in het boek Musch vanuit verschillende perspectieven de ontwikkelingen vanaf 1665 voorgeschoteld. Naast het levensverhaal van Buat, is er een vertaling van de memoires van graaf De Guiche (die een ooggetuigenverslag heeft nagelaten), authentieke brieven van en aan Johan de Witt en vertaalde loftuitingen in dichtvorm.

Raadpensionaris Johan de Witt zelf is niet een vertellend personage. Hij komt vooral naar voren uit de briefwisselingen en uit de passages met diens broer, Cornelis de Witt. Cornelis de Witt voelt zich op vele vlakken de mindere van zijn briljante jongere broer, al heeft Cornelis als Ruwaard van Putten en als Gedeputeerde van de Staten-Generaal toch voldoende aanzien verworven. In Buat maakt Cornelis een ontwikkeling door die zal leiden tot zijn aandeel in de grootste overwinning die Nederland ooit heeft behaald.

Jean-Marc van Tol (geboren in Rotterdam, 1967) is Historisch Letterkundige (afgestudeerd aan de UvA bij Herman Pleij). Tijdens zijn studie ontstond voor Studentenweekblad Propria Cures de cartoon Fokke & Sukke, die hij nu al bijna dertig jaar met zijn vrienden John Reid (de Rijdende Rechter) en Bastiaan Geleijnse verzint. Jean-Marc is de enige tekenaar.

In 2018 publiceerde hij de veelgeprezen roman Musch. Het eerste deel van de Johan de Witt-trilogie (meer dan zes drukken, 20.000 exemplaren verkocht) werd gepresenteerd in Slot Loevestein, met toespraken van o.a. Luc Panhuysen en Herman Pleij. Het boek ontving vele goede recensies (o.a. van Parool, Volkskrant, Trouw, NRC en Vrij Nederland) en is nog steeds ‘in druk’.

Dit tweede deel, Buat, verschijnt vijf jaar later. De corona-jaren hinderden het onderzoek en ook de mogelijkheid om het op een goede wijze te presenteren. Het is de bedoeling dat het derde deel, Willem, handelend over het jaar 1672, binnen afzienbare tijd verschijnt.

'Ik knijp mijn ogen samen tegen het licht. Met een genereus gebaar werpt ze haar hemelsblauwe gordel uit als een lasso. De engelen lachen net boven de wolken. Hoor je ze schateren boven het geluid van de bazuin uit? Een astrale gordel recht uit de hemel van God naar Maria, van Maria naar mij.

Met beide handen grijp ik hem vast. Heb je ooit zoiets moois gezien? Ze glimlacht naar me. Ik laat niet meer los, hoor je. Of toch wel, met één hand. Een foto, ik moet hier een foto van hebben. Waar is mijn iPhone?’

Mercedes vlucht met haar minnaar Amant naar het vakantiehuis van zijn overleden moeder in de bergen van Frankrijk. Zijn moeder reist met hen mee in een urn. Mercedes is wanhopig, tot de Heilige Maagd Maria op het plein van het gehucht Albas haar gordel naar haar uitwerpt. ‘Als een reddingsboei? Als een reddingsboei.’ In Maria vindt ze een vertrouwelinge bij wie ze haar hart kan luchten. De bekendste moeder uit de geschiedenis is dolblij met wat aanspraak en reflecteert op haar rol in de Bijbel en alle mythevorming rondom haar persoon.

Ondertussen sluit Mercedes vriendschap met Clémence, gewezen actrice en verhuurder van het vakantiehuis, die graag sterke verhalen vertelt, en met de Congolese Graziella, die met haar zoon Miles naar Frankrijk is gevlucht. Kunnen deze vrouwen ontsnappen aan de verhalen die hen hebben gevormd?

In deze originele, poëtische roman over seks, schuldgevoelens en de wens om te geloven breekt Dieuwertje Mertens de verheerlijking van het heilige moederschap tot de grond toe af.

Dieuwertje Mertens (1983) is journalist, literatuurcriticus en podcastmaker. Ze schrijft onder meer voor de boekenpagina’s van Het Parool en Vrij Nederland. Met Chrétien Breukers stelde ze de bloemlezing Dichters uit de bundel (2016) samen. Voor VPRO DOCS maakte ze diverse podcasts, waaronder Vroeger waren mannen aardiger (2021). Met Erik Jan Harmens maakte ze de poëziepodcast Met open mond (2021). Moeders. Heiligen is haar debuutroman.

Fotocredits: Bianca Sistermans