De kolonie mept terug

De wonden geslagen door gedwongen verplaatsing, westerse expansiedrift en de verdeel-en-heerspolitiek zijn nog niet geheeld. Europa ligt onder de loep, het door de witte macht gedicteerde wereldbeeld kantelt en de nazaten van de gekoloniseerden verheffen hun stem.

Adriaan van Dis – geboren in een Indisch milieu – volgt al jaren het postkoloniale debat in binnen- en buitenland. Een lees- en denkervaring die hem uiteindelijk aanspoorde anders naar deze tijd te kijken.

Eén schrijver wees hem al vroeg de weg: Rudy Kousbroek (1929-2010). Een van de origineelste essayisten van ons taalgebied. Niemand schreef met zoveel hartstocht en verontwaardiging over de koloniale erfenis, de Japanse bezetting en de verwerking van het verlies van Nederlands-Indië. In 1992 werden nagenoeg al zijn artikelen over dit onderwerp bijeengebracht in Het Oostindisch kampsyndroom, een belangwekkend boek dat voor veel onrust onder oud-Indiëgangers zorgde. Voor van Dis was het een bevrijdende les in voortschrijdend inzicht, en een inspiratiebron voor De kolonie mept terug.

Adriaan van Dis (1946) groeide op in Bergen, te midden van halfzussen en ouders met een Indische (oorlogs)geschiedenis. Hij debuteerde in 1983 met de novelle Nathan Sid , bekroond met het Gouden Ezelsoor. In de beginjaren negentig schreef hij een aantal reisromans, waaronder Het beloofde land en In Afrika . In 1994 verscheen de uiterst succesvolle roman Indische duinen , over een in Nederland geboren zoon van een Indische familie die wordt opgevoed in de sfeer van verzwegen leed. Dit boek werd bekroond met de Gouden Uil (1995) en de Trouw Publieksprijs en genomineerd voor de Libris-prijs, de AKO-prijs en de Aristeion-prijs. In 1999 kwam de roman Dubbelliefde uit, in 2000 gevolgd door de novelle Op oorlogspad in Japan . In september 2002 verscheen de roman-in-taferelen Familieziek , in 2004 schreef hij het Boekenweekessay Onder het zink. Un abécédaire de Paris , begin januari 2007 verscheen de roman De wandelaar en eind november 2007 Leeftocht , een verzameling verhalen en reportages. In 2010 kwam zijn roman Tikkop uit, die genomineerd werd voor de Libris Literatuur Prijs. Eind november 2011 publiceerde hij Stadsliefde , waarin de stad Parijs centraal staat. De roman Ik kom terug (2014) werd in 2015 bekroond met de Libris Literatuur Prijs. In datzelfde jaar ontving Van Dis de Constantijn Huygensprijs voor zijn hele oeuvre. In 2017 verschenen de roman in verhalen 'In het buitengebied' en de graphic novel 'Familieziek', getekend door Peter van Dongen. Het Gouden boekje Adje is heel druk , met illustraties van Lotte Kramer en de bibliofiele dichtbundel Morfine werden in 2019 uitgebracht. In februari 2021 verschenen zijn roman KliFi en de verzamelbundel De Parijsboeken . In de in november 2021 verschenen verhalenbundel Vijf vrolijke verhalen verkent en verfrist Van Dis de thema’s die hem blijven bezighouden. Op 11 mei 2022 ontving Adriaan van Dis een eredoctoraat van de Radboud Universiteit in Nijmegen voor zijn verdiensten als ambassadeur voor het leren van talen en culturen. De boeken van Adriaan van Dis zijn in vele talen vertaald.

Zijn nieuwe roman Naar zachtheid en een warm omhelzen verscheen in augustus 2023.

' De kolonie mept terug is een actueel en overtuigend betoog: de bal ligt bij de oude kolonisators.' [waardering: 4 sterren]