Boekenlijst: de vader gevierd
door Donner | Donner brengt graag bijzondere boeken onder de aandacht
Vaders die in hun handen wrijven, vaders die ‘I Am the Walrus’ fluiten, vaders die met een tedere trilling in hun stem je naam zeggen, vaders die uitleggen, en vaders met wie je zo goed onderweg kan zijn. Vaders die overduidelijk de favoriet zijn ... hoe moeilijk ze het je soms ook kunnen maken. In de aanloop naar Vaderdag: 10 fictieve vaders gehuldigd.
1. Philip Roth, Verontwaardiging (Indignation, 2008)
In de zeven maanden voor ik ging studeren deed hij wel meer dan mij het vlees laten malen en een paar kippen laten plukken. Hij leerde me hoe ik van een lamribstuk koteletten moest afsnijden, hoe ik elke rib moest uitsnijden, hoe ik, als ik onderaan was, met het hakmes de rest af moest hakken. En hij leerde me alles altijd heel erg ontspannen. ‘Als je maar niet je hand raakt met het hakmes, dan komt alles goed.’ Hij leerde me geduldig omgaan met onze kieskeurigste klanten, vooral met degenen die het vlees van alle kanten moesten zien alvorens het te kopen, voor wie ik de kip moest ophouden zodat ze hem letterlijk in zijn kont konden kijken om zich ervan te overtuigen dat hij schoon was. ‘Het is niet te geloven wat sommige van die vrouwen je laten doormaken voor ze hun kip kopen,’ zei hij. En dan deed hij ze na: ‘Draai hem om. Nee, óm. Ik moet zijn achterste zien.’ Het was niet alleen mijn werk om de kippen te plukken, ontweien moest ik ze ook. Je snijdt het gat een klein stukje open, je steekt je hand erin, je pakt de ingewanden vast en je trekt ze eruit. Ik haatte dat klusje. Walgelijk, onsmakelijk, maar het moest nou eenmaal gedaan worden. Dat leerde ik van mijn vader en vond ik heerlijk om van hem te leren: dat je doet wat je doen moet.
2. Max Porter, Verdriet is het ding met veren (Grief is a Thing with Feathers, 2015)
We kregen alle drie altijd van mama op ons
kop als we tandpastavlekken op de spiegel
maakten.
Een paar jaar lang maakten we vlekken en
spuugden en borstelden expres heel wild en
onze spiegel zat onder de witte spatten en we
schiepen er allemaal een heimelijk plezier in.
Op een dag maakte papa de spiegel schoon en
we waren het er allemaal over eens dat het er
perfect uitzag.
3. Fiona Mozley, Elmet (Elmet, 2017)
Je moest wel gek zijn om mijn papa niet als de favoriet te zien. Hij kon als een man met slechts een stoot knock-out slaan, en als het langer duurde, was dat omdat hij een volledige wedstrijd wilde.
4. Helen Macdonald, De H is van havik (H is for Hawk, 2014)
Ik voelde mijn in het gaashek gehaakte kleinemeisjesvingers en het gewicht van een Oost-Duitse verrekijker om mijn nek. Ik verveelde me. Ik was negen. Pap stond naast me. We speurden naar sperwers. Ze nestelden in de buurt, en die julimiddag hoopten we op zo’n waarneming die ze ons soms gunden: een soort onderwatergolf die door de toppen van de naaldbomen trok wanneer er daar een aankwam en weer vertrok, een glimp van een geel oog, een gestreepte borst tegen de achtergrond van bewegende naalden of een zwart, snel silhouet dat een stempel in de hemel boven Surrey zette. Het was een tijdje spannend om te turen naar het donker tussen de bomen en het bloedsinaasappelrood-met-zwarte mozaïek van de zon op dennen. Maar als je negen bent valt wachten je zwaar. Ik trapte met mijn gelaarsde voeten tegen de onderkant van een hek. Draaide en wiebelde. Zuchtte. Ging aan mijn vingers aan het hek hangen. Mijn vader keek me half geërgerd, half geamuseerd aan en begon iets uit te leggen. Hij legde uit wat ‘geduld’ was. Het belangrijkste wat je volgens hem moest onthouden was dit: als je iets dolgraag wilt zien, moet je soms heel lang op dezelfde plek blijven zitten, bedenken hoe graag je het wilt zien en geduld hebben.
5. Harper Lee, Spaar de spotvogel (To Kill a Mockingird, 1960)
Als we met ons drieën bij haar huis aankwamen, nam Atticus zwierig zijn hoed af, zwaaide hoffelijk naar haar en zei: ‘Goedenavond, mevrouw Dubose! U ziet er weer uit als een plaatje, vanavond.’ Ik heb Atticus nooit horen zeggen als een plaatje van wat. Hij vertelde haar het laatste nieuws van de rechtbank en zei dat hij van ganser harte hoopte dat ze morgen een goede dag zou hebben. Dan zette hij zijn hoed weer op zijn hoofd en, tilde me in haar aanwezigheid met een zwaai op zijn schouders en liep met ons in de schemering naar huis. Het was een van die gelegenheden waarbij ik vond dat mijn vader, die een afkeer van vuurwapens had, en nooit in een oorlog gevochten had, de dapperste man was die ooit had geleefd.
6. Siri Hustvedt, Wat me lief was (What I loved, 2002)
Mijn vader was een trotse, stijve man, en zijn relatie met mij bestond voornamelijk uit het beantwoorden van mijn vragen, soms uitvoeriger dan mij lief was. Een vraag van een paar seconden kon makkelijk tot een lezing van een halfuur leiden. Mijn vader behandelde me nooit neerbuigend. Hij had groot vertrouwen in mijn bevattingsvermogen, maar om de waarheid te zeggen, verveelden zijn uiteenzettingen over het zenuwstelsel, het hart, het liberalisme of Machiavelli me vaak. Toch wilde ik niet dat hij ophield met praten. Ik vond het prettig als hij naar me keek, vond het prettig om naast hem te zitten en te wachten op de uiting van genegenheid waarmee hij zijn verhaal altijd beëindigde: een klopje op mijn arm of op mijn knie, of een tedere trilling in zijn stem als hij zijn betoog afrondde met mijn naam.
7. Natalia Ginzburg, Al onze gisterens (Tutti i nostri ieri, 1952)
Vader schreef een dik boek met memoires. Daaraan was hij al jaren bezig, hij had zijn baan als advocaat opgegeven om het te kunnen schrijven. De titel was Niets dan de waarheid en er stonden gepeperde dingen in over de fascisten en de koning. Vader lachte en wreef in zijn handen bij de gedachte dat de koning en Mussolini nergens van wisten, maar dat ergens in een stadje in Italië een man een gepeperd boek over hen aan het schrijven was.
(Arjan Peters in het nawoord dat hij bij Al onze gisterens schreef: ‘Haar opstandige vader vond niet de goede woorden om niets dan de waarheid te verkondigen. Maar hij was een man met karakter en een hart. Dit hele boek is ook te beschouwen als een eerbetoon aan de man die aan het woord verslingerd was, en die zo beschouwd zijn memoires toch niet vergeefs schreef.’)
8. Jonathan Safran Foer, Extreem luid & ongelooflijk dichtbij (Extremely Loud and Incredibly Close, 2005)
Papa stopte me altijd in, en hij kon prachtige verhalen vertellen, en samen lazen we The New York Times, en soms floot hij ‘I Am the Walrus’, zijn lievelingsnummer, al kon hij tot mijn ergernis niet goed uitleggen waar het over ging. Wat ik ook zo geweldig vond, was dat hij in elk artikel dat we samen doorlazen wel een fout aantrof. Soms waren het stijlfouten, soms een aardrijkskundige fout, of een feit dat niet klopte, en soms werd een gebeurtenis te eenzijdig belicht. Ik vond het heerlijk een vader te hebben die slimmer was dan The New York Times, en ik vond het heerlijk zijn borsthaar door zijn T-shirt tegen mijn wang te voelen, en hij rook altijd zo lekker naar scheerzeep, zelfs aan het eind van de dag. Bij hem zijn maakte me rustig in mijn hoofd. Dan hoefde ik even niets uit te vinden.
9. Jennifer Egan, Manhattan Beach (Manhattan Beach, 2017)
Haar vader stuurde met een hand, met een sigaret tussen twee vingers geklemd, de andere arm om Anna heen geslagen. Ze leunde tegen hem aan. Het kwam altijd neer op: zij met zijn tweetjes onderweg.
10. Paolo Cognetti, De acht bergen (Le otto montagne, 2017)
Mijn vader had in de bergen zo zijn eigen manier van wandelen. Daar was weinig meditatiefs aan, het was een en al eigenzinnigheid en bravoure. Hij klom zonder zijn krachten te doseren, ging altijd met iemand of iets de strijd aan en als hij het pad te lang vond, klom hij gewoon recht omhoog.