Inhoudsopgave Colofon 1. Inleiding 2. Voor- en nadelen van emigratie naar Duitsland Voordelen Nadelen 3. Nederlandse fiscale aspecten bij vertrek naar het buitenland Wanneer er sprake van emigratie ? Belasting en woonplaats Het jaar van vertrek Verplichte aanslag Wanneer ontvangt u een teruggaaf ? Voorlopige teruggaaf Uw Nederlandse paspoort en de belastingen Verschil binnen- en buitenlandse belastingplicht Inkomen uit werk en wonen in Nederland Inkomen uit pensioenen en uitkeringen Winst uit aanmerkelijk belang Inkomen uit een woning in Nederland Eigenwoningforfait Emigratie en de eigen woning Geen hypotheekschuld Als de woning in Nederland niet tot uw beschikking staat Negatieve inkomsten uit werk en woning Inkomen uit sparen en beleggen Welke vermogensbestanddelen vallen in box 3 als u in het buitenland woont Binnenlands belastingplichtig en bezittingen in het buitenland Aftrek van schulden Buitenlands belastingplichtigen en hun partner 4. Keuzemogelijkheid binnenlandse of buitenlandse belasting¬plicht Het recht om te kiezen voor binnenlandse belastingplicht geldt voor Nederlandse inkomstenbelasting en premies volksverzekering Voor wie is de keuze voor binnenlandse belastingplicht interessant ? Opmerkingen omtrent keuzeregeling binnenlands belastingplich¬tige Persoonsgebonden aftrekposten Buitenlands belastingplichtigen hebben geen recht op Tegemoetkoming voor inwoners van Duitsland Heffingskortingen 90 % regeling Wijziging van binnenlandse in buitenlandse belastingplicht Terugploegregeling 5. Uw tweede huis in het Nederlandse belastingstelsel Hoofdverblijf Belastingverdrag ter voorkoming van dubbele belastingheffing Rekenvoorbeeld Verhuur vakantiewoningen als bedrijfsactiviteit 6. Conserverende aanslagen Conserverende aanslag bij emigratie Wanneer worden conserverende aanslagen opgelegd ? Uitstel van betaling van conserverende aanslag Conserverende aanslag en uw pensioenrechten Kapitaalverzekering Eigen Woning (KEW) Meenemen van uw KEW bij emigratie en aankoop van een huis in Duitsland Beroep op het hoge vrijstellingsbedrag Belast rentebestanddeel Kapitaalverzekeringen van vóór 2001 Uw Nederlandse kapitaalverzekering en de belastingen in Duitsland Lijfrenteverzekering Aanmerkelijk belang Uitstel van betaling Het stellen van zekerheid Rechtszaken en uitspraken Conclusies conserverende aanslag bij emigratie Reparatiewetgeving 7. Nederlands-Duits Belastingverdrag Welk inkomen wordt waar belast ? ABP Pensioen Voorbeelden ter voorkoming van dubbele belastingheffing Het nieuwe Nederlands-Duits Belastingverdrag 8. Emigratie en de Nederlandse sociale verzekeringen Gevolgen voor de Nederlandse volksverzekeringen Recht op AOW bij vertrek naar het buitenland Herziening vrijwillige AOW/ANW ANW Sociale (werknemers) uitkeringen WW-uitkering WAO + WIA Verschillen Nederlandse en Duitse sociale zekerheid Opmerkingen m.b.t. sociale zekerheid in Duitsland AOW en ANW Premies Arbeids/ en uitkeringssituaties indien u in Duitsland woont 9. De nieuwe Nederlandse zorgverzekeringswet en de AWBZ bij emigratie naar Duitsland Gevolgen bij emigratie en uw Nederlandse zorgverzekering Algemene regelgeving Inhoudingspercentages Nederlands eigen risico Duits eigen risico Bijzondere situaties U woont in Duitsland en werkt in Nederland in loondienst Rechten van uw gezinsleden Rechten in Nederland Erkende zorgverzekeraars in Duitsland Woonlandfactor Rekenvoorbeeld Invoering ZVW en de gevolgen voor de vrijwillige AWBZ Nieuwe regelgeving vanaf 1 mei 2010 Keuzevrijheid zorg Indicatiestelling AWBZ in het buitenland Keuzerecht voor grensarbeiders Nederlandse of Duitse zorgpas Aanvullende verzekering Europese sociale zekerheidsverordening U woont in Duitsland en werkt in Nederland als zelfstandige U woont in Duitsland en bent zowel in Nederland als in Duitsland werkzaam U staat ingeschreven bij een Nederlandse hogeschool/universiteit en woont in Duitsland De gezinsleden van een verzekerde die zelf niet in Duitsland wonen U woont in Duitsland en ontvangt een pensioen uit (uitsluitend) Nederland U woont in Duitsland en ontvangt een pensioen uit Nederland U woont in Duitsland en werkt als ambtenaar in Nederland Rechten in Duitsland & Nederland Medische behandeling buiten Duitsland Aanvullende zorgverzekering Werken in Duitsland, wonen in Nederland 10. Werken in Duitsland & de Nederlandse fiscus Grensarbeidersregeling U werkt voor een in Duitsland gevestigde werkgever Wanneer komt men in aanmerking voor de 90% regeling ? Voorlopige teruggaaf voor heffingskortingen U werkt voor een werkgever, die niet in Duitsland gevestigd is Minder dan 183 dagen in Duitsland Meer dan 183 dagen in Duitsland Voorkoming van dubbele belastingheffing Rekenvoorbeeld Vrijstelling of vermindering premie volksverzekering Overige gevolgen voor het niet doen van aangifte in Nederland Toerekenen aftrekpost aan Uw fiscale partner Doorschuifregeling Sociale verzekeringsuitkeringen en pensioenen uit Duitsland 11. Ondernemers en vertrek naar Duitsland Gevolgen van emigratie voor ondernemers De WAZ Conserverende aanslag voor aanmerkelijk belang Het aanstellen van een fiscaal vertegenwoordiger Wanneer is het verplicht een fiscaal vertegenwoordiger aan te stellen ? Wie kan er optreden als fiscaal vertegenwoordiger ? 12. Duitsland in vogelvlucht Ligging Klimaat Bevolking Bevolkingsontwikkeling Spreiding van de bevolking Bevolkingsgroei Beroepsbevolking Overheid en bestuur Centrale regering Wetgevende macht Uitvoerende macht Rechterlijke macht De Federale regering Overzicht deelstaten Regionale beschrijving (overzicht regio´s) Politieke partijen Verkiezingen 2013 Religie Economie Duitse etiquette, omgangsvormen en arbeidscultuur Taal Duits media 13. Oriëntatiefase Motieven voor de vestiging of aankoop van onroerend goed in Duitsland Waar kopen ? Checklist waar kopen ? Hoe vindt U onroerend goed ? Wat kopen ? Oriëntatie-checklist wat kopen ? Vraagprijs Checklist vraagprijs Staat van onderhoud van het huis Wanneer op huizenjacht ? Ontwikkeling Duitse onroerendgoedmarkt Ontwikkeling onroerendgoedprijzen Tips/waarschuwingen 14. Aankoop van een appartement Appartementsrecht Vereniging van eigenaren Vergaderingen Checklist aankoop appartement Gemaakte afspraken Financiële aspecten Verzekeringen Inhoud vergaderingen 15. Aankoop Duits onroerend goed Duitse makelaars Vestigingsvoorwaarden Duitse makelaar Makelaarscourtage Aankoop van onroerend goed op een veiling 16. Het Duitse koopproces; juridische en notariële aspecten Wetgeving Vergunningen Energielabels Verschillen met Nederland Notariële akte De taken van de notaris Nadelen van een Nederlandse notaris Geen voorlopig koopcontract/voor-overeenkomst in Duitsland Verplichtingen koper Van koopovereenkomst naar notariële akte Ontbindende voorwaarden in de koopovereenkomst Nadeel ontbindende voorwaarden Boeteclausules Tips en adviezen bij ondertekening van de koopakte en de overdracht Inschrijving in het "Grundbuch" Wat vindt men in het "Grundbuch" ? Wanneer vindt de inschrijving in het kadaster plaats ? Wat heeft u nodig voor inschrijving in het kadaster ? Wat kan er mis gaan na ondertekening van de notariële akte ? Voorinschrijving/aantekening in het Grundbuch Betaling van de koopsom Kosten bij aankoop van Duits onroerend goed Taxatiekosten Afrekening met de notaris 17. Het kopen van (bouw)grond Ruimtelijke ordening en bestemmingsplannen Bouwplanningsrecht Bouwverordeningsrecht De dienst bouw- en woningtoezicht Wanneer kan een perceel bebouwd worden ? Toegestane bouwplannen in het buitengebied Hoe kan een perceel bebouwd worden ? Toegestane wijze van het gebruik van de bouwgrond Toegestane mate van het gebruik van de bouwgrond Grondvlakfactor Gebruiksfactor Bouwwijze, bouwlijnen, bouwgrenzen Het ABC van het Duitse bouwproces Aanvraag van een bouwvergunning Verzoek om een voorlopige bouwvergunning Ontsluiting van het perceel Wat behoort tot een gewaarborgde ontsluiting ? Aansluiting op de aanvoerleidingen en de riolering Hoe hoog zijn de ontsluitingskosten ? De verdeling van de ontsluitingskosten Wanneer dient de ontsluitingsbijdrage te worden betaald ? Kostensplitsing Recht van opstal Juridische aspecten van erfpacht Vergoeding van de pachter aan de verpachter Canon Rechten en plichten van de pachter Wat zijn de voor- en nadelen van recht van opstal ? Wanneer vervalt het recht van opstal ? Duur van het erfpacht Opzeggen erfpachtrecht Checklist erfpacht Vruchtgebruik Recht van overpad Adviezen en tips voor kopers van (bouw)grond Wat niet kopen ? Waarom kan grond ongeschikt zijn als bouwgrond Slopen 18. Het bouwen van een huis in Duitsland Mogelijkheden om in Duitsland een huis te bouwen Via een projectontwikkelaar Via een aannemer Keuze van de aannemer Wat moet er in het bouwcontract staan ? Wat moet er in een bouwcontract verplicht vermeld worden ? Checklist inhoud bouwcontract Wanneer wordt het nog te bouwen huis uw eigendom ? De bouwsom Wanneer betaalt u welk deel van de bouwsom ? Bouwrente en renteverlies Mogelijk faillissement van uw aannemer Bouwen via een architect Rol van de architect Bouwbestek Wat vast te leggen in het contract met de architect ? Kosten van een architect Problemen met architecten Checklist wat te bespreken met uw architect Soort opdracht Volledige opdracht Beperkte opdracht Aanvraag bouwvergunning Geldigheid bouwvergunning Bouwgaranties Vrijwaringsrechten Afzien van vrijwaring Zwartwerkers Voorlopige en definitieve oplevering Nog enkele opmerkingen, tips en adviezen Verzekeringen tijdens de bouw Opstalverzekering Bouwverzekering Aansprakelijkheidsverzekering Bouwsubsidies Denk aan uw buren 19. Renovatie & onderhoud Vergunningen Duitse of Nederlandse vaklieden ? Offertes Bouw- en doe-het-zelf pakketten Een opzichter Onderhoud Energiebesparing Energiebeleid in Duitsland Energiebesparing en subsidies 20. Nutsvoorzieningen Elektriciteit Aandachtspunten bij het afsluiten van een energie-contract met een Duitse energie-makelaar Gas Gasflessen Verwarming op hout De schoorsteenveger Water Telefoon Installatie en registratie Mobiele telefoons De telefoonrekening Internet Gebruik van uw oude Nederlandse e-mail adres in Duitsland Televisie en radio Kijk- en luistergeld Huisvuil 21. Huur en verhuur van Duits onroerend goed Hoe vindt u een huurhuis/appartement ? Wie is juridisch gezien de huurder ? Het huurcontract Inventaris Betaling van de huur Borg Verhuurde woonoppervlakte Overname roerende goederen Vaststelling huursom Wie is verantwoordelijk voor de betaling van de huursom ? Bijkomende kosten Verschil "Brutto en Nettokaltmiete" Looptijd huurcontract Onderhoudskosten Overige verplichtingen van de huurder Het huurcontract en huisdieren Huurverhoging Huren en de verzekering Opleveren van de gehuurde woning Eigenaar aansprakelijk voor schulden huurder Opzeggen van de huur - door de verhuurder - door de huurder Verkoop van de verhuurde woning Enkele belangrijke huurtermen in huur-advertenties Verhuur Vakantieverhuur/seizoenverhuur Wanneer wordt men als professionele verhuurder beschouwd ? Aanbetalingen/garanties bij seizoenverhuur Huursom seizoenverhuur/classificatie De verhuurorganisatie Checklist: het contact met de verhuurorganisatie Langere termijn verhuur Nog enkele aandachtspunten bij verhuur Voorbeeld werkwijze voor particulieren, die zelf hun huis willen verhuren Fiscale aspecten van verhuur van Duits onroerend goed Verhuur vakantiewoningen als bedrijfsactiviteit Verdienen aan uw tweede huis 22. De Duitse onroerend goed belasting Grundsteuer De hoogte van de grondbelasting Rekenvoorbeeld 23. Vestigen in Duitsland Vertrek uit Nederland Het bevolkingsregister Verklaring/bewijs van goed gedrag Wat moet u regelen voor u naar Duitsland vertrekt ? Inschrijving in Duitsland De verblijfsvergunning Gewerbeanmeldung voor ondernemers Waar dient u een verblijfsvergunning aan te vragen ? Duurzaam verblijfsrecht in Duitsland Vertrek naar Duitsland en de (belasting)schulden in Nederland Bureau Krediet Registratie (BKR) in Tiel Internationale uitwisseling kredietgegevens Nederlandse nationaliteit Verlenging Nederlands paspoort Erkenning Nederlands huwelijk in Duitsland Samenwonen Samenwonenden en de sociale verzekeringen Samenwonenden en kinderen Samenwonenden en de verzekeringen Naam van de kinderen Omgang met Duitse buren en collega's 24. De verhuizing Verhuizing en invoer van Uw inboedel binnen de E.U. Vrijstelling van invoerrechten Zelf verhuizen Trouwen en verhuizen Verhuizing naar uw tweede woning Verkoop van uw tweede woning Verhuizing bij erfenis Vervreemdingsverbod Belastingtelefoon douane Het inschakelen van een verhuisbedrijf en de BTW Checklist keuze van & contact met het verhuisbedrijf De offerte & de verhuiskosten Uw eigen inboedel meenemen of nieuw kopen in Duitsland ? Meenemen van huisdieren 25. Invoer van uw auto in Duitsland Uitvoer van de auto uit Nederland Uitvoerverklaring het uitvoerkenteken Uitvoer achteraf Speciaal uitvoerteken vervallen Autoverzekering Algemene regeling binnen de EU Invoer van de auto in Duitsland Wanneer dient u een Duits kenteken aan te vragen ? Homologatiepapieren Afschaffing homologatiepapieren Aanmeldingsprocedure van Uw Nederlandse auto in Duitsland Lease auto Bussen met dubbele cabine Het rijbewijs Duitse wegenbelasting Milieusticker voor Duitse steden 26. Verzekeringen Het verzekeringswezen in Duitsland Opstalverzekering Overdracht onroerendgoed en de opstalverzekering Waardevaststelling van het onroerend goed Inboedelverzekering Aansprakelijkheidsverzekeringen Rechtsbijstandsverzekering Bouwverzekering Aansprakelijkheidsverzekering tijdens de bouw Aansprakelijkheidsverzekering tegen watervervuiling Pflegeversicherung Het Duitse sociale zekerheidsstelsel Checklist ziektekostenverzekering 27. Het onderwijs in Duitsland Enkele kenmerken van het Duitse onderwijs De Duitse onderwijsfasen Kinderen tot 3 jaar Kinderen van 3 tot 6 jaar Kinderen vanaf 5 ½ - 6 ½ Bijzonder onderwijs De middelbare school Hauptschule Realschule Gymnasium Gesamtschule Lehre Hoger Beroepsonderwijs en Universiteiten Umschulung Vergelijkingsoverzicht Duitse en Nederlandse schooltypes Internationale scholen Nederlands en buitenlands onderwijs in Duitsland Beursprogramma's voor Nederlandse studenten in Duitsland Nederlandse studiefinanciering voor Nederlandse studenten in Duitsland Wonen in Duitsland en studeren in Nederland Studiefinanciering voor studie aan het MBO Duitse studiefinanciering Veranderingen in de Nederlandse studiefinanciering 28. Subsidies en toeslagen in Duitsland Eigenheimzulage per 1 januari 2006 afgeschaft Een alternatief voor de Eigenheimzulage Het afsluiten van een Bausparvertrag Arbeitnehmer-Sparzulage Eigenheimrentengesetz Subsidies Subsidies voor jonge gezinnen Kinderbijslag en Kinderfreibetrag Elterngeld Betreeungsgeld Ehegattensplitting Nederlandse of Duitse kinderbijslag Kinderfreibetrag 29. Bankzaken Het Duitse bankwezen Checklist keuze Duitse bank Het openen van een Duitse bankrekening Openingstijden Duitse banken Automatische overboeking Een ingezetene- vs. een niet ingezetene rekening Een niet-ingezetene rekening in Nederland Kenmerken van een niet-ingezetene rekening 30. Financieringen Financieringsmogelijkheden Financiering uit eigen middelen Een tweede hypotheek op Uw huis in Nederland Een persoonlijke lening in Nederland Financiering via een projectontwikkelaar Een hypotheek op basis van effectenbevoorschotting Een hypotheek bij een Nederlandse bank voor een eerste eigen woning in Duitsland Checklis Duitsland Hypotheek Een hypotheek via een Duitse bank Een hypotheekofferte Wat moet u aan banken overleggen ter verkrijgen van een hypotheek ? Hypotheek bij nieuwbouw Kapitaal- of levensverzekering gekoppeld aan de hypotheek Belangrijke aspecten m.b.t. een hypotheek op Duits onroerend goed Hoogte hypotheekrente Voordelen rentevaste periode Voordelen variabele rente De hypotheekaanvraag Nederlands versus Duits recht Notarieel onderzoek Hypotheekvoorwaarden bij Duitse banken Waardebepaling van het onroerend goed Aflossing Beratungsstellen Bouwsparen Aftrekbaarheid hypotheekrente Fiscaal partnerschap Rangbescheinigung Royement Financieringskosten Taxatiekosten Afsluitprovisie Nederlandse bijleenregeling Eigenwoningschuld Vervreemdingssaldo eigen woning Eigenwoningreserve Goedkoper wonen in Duitsland Rekenvoorbeeld Belangrijke hypotheekverschillen Nederland vs. Duitsland 31. Het Duitse belastingstelsel Duitse inkomstenbelasting Wanneer is iemand ingezetene van Duitsland ? Hoe werkt het Duitse inkomstenbelastingsysteem ? Gezamenlijke of afzonderlijke aangifte ? Inkomensbronnen Inkomen uit arbeid / salaris Aftrekbare kosten die verband houden met uw werk Inkomen in natura Auto van de zaak Opties Pensioeninkomen Inkomen uit investeringen Sociale verzekeringsbijdragen Lohnsteuer Einkommensteuer Aftrekposten Tarieven inkomstenbelasting Solidariteitsheffing Beschränkte en Unbeschränkte belastingplicht Het belastingjaar Belastingaangifte & betaling van de belastingen Verplichte aangifte inkomstenbelasting door werknemer Vrijwillige aangifte inkomstenbelasting Voorlopige aanslag NV-Bescheinigung Voorkomen van dubbele belastingheffing Inkomen uit Nederlands Pensioen Inkomen uit vermogen (rente en dividend) Bronbelasting Geld op een bank in Nederland, terwijl U in Duitsland woont Vermogenswinsten De volgende inkomsten zijn in Duitsland onbelast Vermogensbelasting Zakenbelasting Belastingtelefoon 32. Testamenten, erfrecht en successie- & schenkingsrecht Het Nederlands erfrecht Rechtskeuze Het Duitse erfrecht Buitenechtelijke kinderen en echtelijke kinderen Ongehuwd samenwonen en het Duitse erfrecht Huwelijkse voorwaarden Duitse Legitieme portie Successie- en schenkingsrecht Uw positie gezien vanuit Nederland Indien de erflater niet in Nederland woont Indien een deel van de erfenis in Nederland ligt Indien men een andere nationaliteit heeft aangenomen Eenjaarsfictie bij Nederlands schenkingsrecht Uw positie gezien vanuit Duitsland Onbeperkte en beperkte belastingplicht De Nederlandse tienjaarsfictie en de Duitse successierechten Vermindering Duitse successierechten bij dubbele belastingheffing Tarieven en vrijstellingen Duitse successierechten Voorkoming dubbele heffing Nederlandse en Duitse successierechten Testamenten Indien er geen testament is Een Duits testament Notarielles Testament & Eigenhändiges Testament Overlijden zonder testament Enkele richtlijnen Erfcontract Het benoemen van een executeur testamentair Hoe te handelen bij een erfenis ? Volmachten Europese Erfrechtverordening vanaf 17 augustus 2015 Checklist voor nabestaanden Bijlagen Bronnen Updates Wonen en kopen in Duitsland 2013 & 2014 Zie de bijlagen AOW & Partnertoeslag Auto van de zaak Onroerend goedbelasting (OZB-Belasting in Duitsland) BTW-tarieven per 1 januari 2013 Tarieven overdrachtsbelasting 2013 Zwangerschap en bevalling Elterngeld, Elternzeit en ouderschapsverlof Kindgebonden Budget Kindergeld, kinderbijslag en kindertoeslag Wijzigingen na 2015 / Geen keuzemogelijkheid meer tussen binnen- en buitenlandse belastingplicht Energielabel in Duitsland sinds 1 mei 2014 verplicht Zweitwohnungsteuer Nieuw belastingverdrag Nederland - Duitsland: