10:00 - 10:50 > Plenair Online
Manon Uphoff

Manon Uphoff debuteerde in 1995 met de verhalenbundel Begeerte. Ze groeide op in een gezin met dertien kinderen op een bovenwoning in Utrecht. De ervaringen uit haar jeugd spelen een belangrijke rol in haar roman Gemis (1997) en in Koudvuur (2005). In 2010 verscheen Hoe te lezen, over de bedoelingen van schrijvers en literatuur en werd haar roman De Spelers genomineerd voor de Opzij-Literatuurprijs 2010. Haar nieuwste boek Vallen is als vliegen is een indringende roman over seksueel geweld in een gezin en deels gebaseerd op eigen ervaringen (nominatie Libris Literatuur Prijs 2020).

11:00 - 12:00 > Deelsessie 1 Online
Met Gemma Jissink en Theo Witte

‘Een nieuwe lente, een nieuw geluid…’ In de nieuwe methode KERN Nederlands taal & cultuur voor havo en vwo bovenbouw staat vooral het vak zelf centraal. Wat is taal, hoe zit communicatie in elkaar en welke rol heeft literatuur? In deze interactieve lezing vertellen we u meer over de invulling en achtergronden van de cursus literatuur in KERN, het onderdeel dat Van Dale omschrijft als ‘de kunst van lezen en schrijven’. Hoe onderscheidt literatuur zich van reguliere communicatie en welke functies heeft het? Op welke manier weerspiegelt de Nederlandse literatuur onze cultuur, hoe kijken we door de eeuwen heen naar het bestaan en bovenal: hoe zien we onszelf? In de literatuurcursus van KERN kunnen leerlingen zelf ervaring opdoen met literaire schrijftechnieken zodat ze ook op deze manier ontdekken wat literatuur voor hen betekent. Want wie leest en schrijft bevindt zich in het geestelijk laboratorium van het echte leven. Experimenteert u met ons mee?

13:00 - 14:00 > Deelsessie 2 Online
Met Kila van der Starre (UU) en Jeroen Dera (RUN)

Taaldocenten vinden poëzie traditioneel een lastig onderwerp om te doceren. Leerlingen associëren gedichten namelijk al snel met ingewikkelde cryptogrammen voor een zeer select gezelschap. In dit hoorcollege houden twee universitair docenten een pleidooi voor een ander type poëzieonderwijs, namelijk een didactiek die de leeservaringen van leerlingen centraal stelt en hen activeert het gedicht in de wereld te plaatsen. Niet wat de dichter ‘bedoelt’ staat centraal, maar wat het gedicht aan emoties, ideeën en handelingen oproept. Aan het eind van het college beschikt u over een stappenplan waarmee u een gedicht op die manier in de les kunt behandelen.

13:00 - 14:00
Pieternel van Keijzerswaard 

In deze workshop ligt de nadruk op praktische tips om in onderbouwklassen de leesmotivatie te vergroten en leerlingen samen op het lezen te laten reflecteren.

Vragen die aan bod komen zijn bijvoorbeeld:
-Hoe zorgt u ervoor dat leerlingen een boek kiezen dat bij hen past?
-Wat kunt u doen om ervoor te zorgen dat ze de gekozen boeken ook echt gaan lezen?
-Hoe zorgt u ervoor dat leerlingen niet vluchtig, maar bewust lezen?
-Welke manieren kunt u inzetten om leerlingen al tijdens (dus niet alleen na) het lezen te laten reflecteren op dat lezen?
-Hoe kunt u samen reflecteren wanneer iedereen een ander boek leest?
-Hoe stimuleert u dat leerlingen elkaar enthousiast maken over boeken die hun bevielen? 

13:00 - 14:00 > Deelsessie 2 Online
Marloes Schrijvers

‘Books give us windows into the lives of others, and mirrors so that we can better see ourselves’, zo stelt auteur John Green: door het lezen van literatuur verkennen we wie we zijn en hoe we ons tot anderen verhouden. In haar promotieonderzoek heeft dr. Marloes Schrijvers samen met docenten een literatuurdidactiek ontwikkeld waarin dit idee centraal staat. Deze dialogische aanpak bleek het inzicht in ‘de mens’ van havo 4-leerlingen te bevorderen en leidde tot meer motivatie voor literatuuronderwijs.

1415 - 15:00 > Deelsessie 3 Online
Astrid Oosterhof en Philip Huff

Dwalen tussen schrijvers en verhalen; het kan op Literatuurmuseum.nl. Lees over de literatuur van toen door schrijvers van nu. Maak kennis met de online tentoonstellingen die grote en kleine verhalen uit de literatuur vertellen. Of dwaal digitaal door een immense collectie schrijversportretten en test gelijk je literaire kennis. Schrijver Philip Huff is een van de curatoren van het platform en schreef prikkelende artikelen over archiefstukken van het Literatuurmuseum.

11:00 - 12:00 > Deelsessie 1 Online
Margreet de Heer en Willard Mans

In 2018 werd de gids ‘Graphic Novels voor de Leeslijst’ gepresenteerd – hoe staat het er nu voor? Lezen leerlingen inderdaad meer literaire strips op school en daarbuiten en hoe bevalt dat? Initiatiefnemer van de gids en Stripmaker des Vaderlands Margreet de Heer blikt samen met docent Willard Mans terug én vooruit, en hoort ook graag van u wat de ervaringen zijn. Deze workshop biedt ook aan wie nog geen ervaring heeft met graphic novels in het literatuuronderwijs aanknopingspunten voor de eigen lessen.

14:15 - 15:00 > Deelsessie 3 Online
Halbe Piter Claus (Omrop Fryslân)

Hoe betrek je jongeren in de eerste twee klassen van het voortgezet onderwijs actief bij onderwerpen zoals groepsdruk, alcoholgebruik en (homo)seksualiteit? Welke social media-formats en informatievaardigheden sluiten goed aan bij de belevingswereld van deze jonge doelgroep en hoe kunnen we die inzetten om ze te laten lezen, praten en nadenken over deze maatschappelijk relevante thema’s in een vrijwillige context?

11:00 - 12:00 > Deelsessie 1 Online
Arnon Grunberg, Marianne Koeman en Ronald Neervoort

Wat kan een geschreven tekst voor een leerling betekenen? Hoe kan literatuur de leerling sterker maken?

Aan de hand van een van de lessen uit de serie “9x Grunberg” introduceren we voor het eerst het wiki-platform Laat je zien, dat is gemaakt voor docenten literatuuronderwijs. Al deze informatie is vrij toegankelijk.

Op het wiki-platform staan negen voorbeeldlessen die in opdracht van de Grunberg Academie gemaakt zijn door een team van pedagogen, psychologen en docenten onder leiding van Marianne Koeman.

Laat je zien is een methode gemaakt voor docenten die ruimte geeft aan persoonlijke ontwikkeling, gesproken en geschreven taal, spel, beweging, verbeelding en presentatie.

14:15 - 15:00 >Deelsessie 3 Online
Jacqueline Bel en Miriam Piters

Onderwijs in de literatuurgeschiedenis kan leraren Nederlands nogal eens voor uitdagingen stellen. Literatuurgeschiedenis.nl is daarbij een digitaal hulpmiddel: deze website biedt gedegen achtergrondinformatie bij literair erfgoed door de eeuwen heen. De Koninklijke Bibliotheek en de Taalunie hebben besloten deze website samen met Nederlandse en Vlaamse neerlandici, vakdidactici en leraren te actualiseren en vernieuwen.

13:00 - 14:00 > Deelsessie 2 Online
Iris Kamp en Yvette Jansen

Omdat het lezen van fictie een positieve bijdrage levert aan de literaire competentie van leerlingen, aan hun taalvaardigheid, hun kennis van zichzelf (ook als lezer) en de wereld, aan hun verbeeldingskracht, inlevingsvermogen en creativiteit verdient jeugdliteratuuronderwijs een belangrijke plaats binnen het schoolvak Nederlands.

Maar hoe worden leerlingen enthousiaste lezers?

In de workshop laten Iris Kamp en Yvette Jansen, twee auteurs van het handboek Jeugdliteratuur & Didactiek. Handboek voor vo en mbo (2019), het didactische model De Leescyclus ervaren.

13:00 - 14:00 > Deelsessie 2 Online
Alex Boogers

Welke plek heeft non-fictie op de leeslijst van uw leerlingen? In een tijd waarin biografieën, sportverhalen en teksten van influencers de aandacht van leerlingen innemen, is deze vraag actueler dan ooit. Het gesprek met Alex Boogers, schrijver van de sportbiografie De zonen van Bruce Lee, gaat het over dit onderwerp. Alex Boogers wordt geïnterviewd door Michelle van Dijk.

11:00 - 12:00 > Deelsessie 1 Online
Rosie van Veen en Marlies Schouwstra

“Literair zelfvertrouwen, dat is waar het om draait.” Dat is de belangrijkste motivatie van Marlies Schouwstra . Met haar enthousiasme, prettige stijl en – niet te vergeten – ruime ervaring in literatuuronderwijs, brengt ze de methode tot leven. Tijdens deze workshop van Marlies Schouwstra en uitgever Rosie van Veen is er voldoende ruimte voor het uitwisselen van ervaringen en tips.

13:00 - 14:00 > Deelsessie 2 Online
Adriaan van Dis en Alex Reuneker

Als literatuurliefhebbers Shakespeare roemen om zijn grote vocabulaire, hoe verhouden hedendaagse rappers zich daar dan toe? Welke plek heeft hiphop eigenlijk in literatuuronderwijs. Presentator Milou Adjanga gaat met Adriaan van Dis en met Alex Reuneker in gesprek over deze vragen. Adriaan van Dis is auteur, journalist en televisiepresentator. Hij heeft tientallen publicaties op zijn naam staan, waarvan In het buitengebied (2017) zijn recentste werk is. Naast schrijver is Van Dis hiphopliefhebber.

14:15 - 15:00 > Deelsessie 3 Online
Lidewijde Paris

U kunt 100x tegen leerlingen zeggen dat lezen belangrijk is, maar ze gaan er niet meer door lezen. De nadruk op lezen –  het verplicht lezen – zorgt er vaak voor dat leerlingen die in het basisonderwijs met plezier lazen dat na een paar jaar voortgezet onderwijs kwijt zijn. Dus: een andere aanpak is nodig.

11:00 - 12:00 > Deelsessie 1 Online
Maurice Dumont en Nicky van Gulik

De liedkunst is een heel klein zijspoortje in de meeste literatuurboeken, maar waarom eigenlijk?

Aan de hand van diverse Nederlandse ‘hits’ van de afgelopen vijf eeuwen laten Maurice Dumont en Nicky van Gulik zien hoe liedjes een afspiegeling zijn van de tijd waaruit ze stammen, maar ook dat allerlei thema’s steeds weer terugkomen, vooral natuurlijk de verhoudingen tussen de seksen.

Van Tielman Susato tot De Jeugd van Tegenwoordig en van Louis Davids tot Famke Louise. Welke lessen gaan er in hun liedjes schuil? Het materiaal is direct te gebruiken in uw eigen literatuurlessen.

14:15 - 15:00 > Deelsessie 3 Online
Gepco de Jong

Een verruiming van de aandacht voor kritisch denken in het vwo is noodzakelijk. Niet alleen vanwege de aanhoudende problematiek rond de aansluiting tussen vwo en universiteit, maar ook om leerlingen wegwijs te maken in een samenleving waarin populisme en het uit-de-heup-geschoten oordeel een steeds prominentere plaats lijken in te nemen. Literatuuronderwijs is een formidabele omgeving om kritisch denken te integreren: de leerling kan alle niveaus doorlopen waarin kritisch denken zich manifesteert en reflecteert systematisch op de manier waarop het individuele denkproces is verlopen. Zo werkt de leerling aan zijn persoonsvorming, krijgt hij een dieper inzicht in de literaire tekst en worden academische vaardigheden in een vroeg stadium ingezet.

14:15 - 15:00 > Deelsessie 3 Online
Yra van Dijk en Els Willemsen

Het is niet altijd eenvoudig om leerlingen te overtuigen van het belang van literatuur, laat staan van close reading. In een onderzoeksproject is Yra van Dijk met Els Willemsen en anderen bezig om een methode (‘onderzoekend lezen’) te ontwikkelen en testen waarmee scholieren van alle niveaus leren onderzoek te doen naar teksten met een maatschappelijk belang: teksten over racisme, Black Lives Matter, maar ook over het milieu bijvoorbeeld. Zo leert u zien hoe en waarom juist literatuur wordt gebruikt als het gaat over complexe ethische vraagstukken en wat het effect is van ironie, ambivalentie, perspectief of meerstemmigheid. U gaat aan de slag met Wij Slaven van Suriname van Anton de Kom. Deze tekst uit 1934 is opgenomen in de historische canon. 

14:15 - 15:00 > Deelsessie 3 Online
Arnon Grunberg en Sinan Çankaya

Tijdens de Dag van het Literatuuronderwijs op 24 november gaat Arnon Grunberg in gesprek met Sinan Çankaya. Ze bevragen elkaar onder andere over eigen werk.

Arnon Grunberg (Amsterdam, 1971) debuteerde op 23-jarige leeftijd met Blauwe maandagen. Het boek werd een internationaal succes: in Nederland bekroond met de Anton Wachter-prijs voor het beste debuut en het Gouden Ezelsoor voor het best verkochte debuut. Met zijn tweede roman, Figuranten (1997), bevestigde hij zijn talent en daarna volgden nog vele andere titels. Grunbergs boeken zijn in vele talen vertaald. Hij is columnist in Het Parool en medewerker van NRC Handelsblad. Op dit moment woont en werkt hij in New York.

Sinan Çankaya (Nijmegen, 1982) is cultureel antropoloog en schrijver. Als cultureel antropoloog is hij gespecialiseerd in racisme en discriminatie. Afgelopen jaar verscheen zijn boek Mijn ontelbare identiteiten, waarin Çankaya schrijft hoe het was om in Nederland op te groeien als kind van Turkse arbeidsmigranten en hoe hij daar mee worstelde. Momenteel werkt Çankaya als universitair docent aan de Vrije Universiteit Amsterdam.

14:15 - 15:00 > Deelsessie 3 Online
Arthur Japin

Japin schrijft romans en verhalen, toneelstukken en soms een filmscenario. Met zijn eerste roman De zwarte met het witte hart brak hij nationaal en internationaal door. Sindsdien verschenen van zijn werk 43 vertalingen in meer dan 20 talen. Een schitterend gebrek won de Libris-Literatuur Prijs, De overgave de NS-Publieksprijs. Ook schreef Arthur Japin het Boekenweekgeschenk De grote wereld. In de herfst van 2020 verschijnt zijn 11e roman Mrs. Degas. Tegelijkertijd zal de verfilming van zijn boek Buiten is het feest in de bioscopen te zien zijn. Japin wordt geïnterviewd door Francisco van Jole.

Plenair online

Ingmar Heytze is aanwezig als dichter in residence en werkt in die hoedanigheid gedurende de dag aan een gedicht over de Dag van het Literatuuronderwijs. Bij de plenaire afsluiting – het slotprogramma met Arthur Japin – draagt hij zijn tekst voor.

Ingmar Heytze is dichter, schrijver en columnist. Van 2009 tot 2011 was hij stadsdichter van Utrecht. Ook daarvoor al werd hij gezien als dichter van die stad, en nu nog, zoveel als hij over zijn geboortestad Utrecht schrijft. Tot deze zomer schreef hij wekelijks een column in het AD/Utrechts Nieuwsblad. Zijn recentste dichtbundel Ik wilde je iets moois vertellen verscheen in 2018.

11:00 - 12:00 > Deelsessie 1 Online
Jowi Schmitz en Cis Meijer

Hoe krijgen we (v)mbo’ers aan het lezen? Young Adult schrijvers Jowi Schmitz en Cis Meijer gaan hierover in gesprek met Francisco van Jole.

Jowi Schmitz schrijft voor volwassenen en kinderen. Ze debuteerde in 2005 met Leopold, een roman over een man die kip wordt. In 2012 publiceerde ze haar eerste kinderboek Ik heet Olivia en daar kan ik ook niks aan doen, dat werd bekroond met de Vlag en Wimpel en de Duitse Luchs Preise. Daarna verschenen er nog allerlei andersoortige teksten, waaronder non-fictie boeken en journalistieke artikelen. Haar in 2016 verschenen jeugdroman Weg werd door de Volkskrant verkozen tot één van de beste YA romans van 2016 en is door de vakjury bekroond met de Dioraphte Literatour Prijs 2017 in de categorie Oorspronkelijk Nederlandstalig.

Cis Meijer is schrijfster van jeugdthrillers. Ze studeerde theater-, film- en televisiewetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam. Voordat ze begon te schrijven, werkte ze jarenlang als video-editor nieuwsreportages en misdaadseries. Haar debuut Verdoofd werd in 2014 genomineerd voor de Hebban Award voor beste YA-thriller. Afgelopen zomer is haar zesde jeugdthriller, Jacht, verschenen. Cis plaatst schrijfwedstrijden in haar jeugdthrillers. Op deze manier hoopt ze jongeren niet alleen meer aan het lezen, maar ook aan het schrijven te krijgen.